Современиот начин на одгледување, чување и искористување како и употребата на современа технологија на фармите е насочена кон континуирано зголемување на производството на млеко. Ваквото високо производство на млеко бара одредени метаболички прилагодувања за да се снабди телото со потребните хранливи материи, како за време на пресушниот период, така и за време на лактацијата.
Овие специфичности претставуваат предиспозиција за појава на бројни метаболички нарушувања како што се кетоза, замастен црн дроб, пуерперална пареза во клиничка или субклиничка форма. Секое метаболичко нарушување доведува до намалување на производството на млеко, слабеење на имунолошкиот систем и зголемена подложност на кравите на инфекции и значително намалување на репродуктивноста.
Во перипарталниот период се случуваат најзначајните промени во телото на кравите, кои треба да обезбедат доволно количество хранливи материи и енергија за развој на плодот и потребите на млечната жлезда за време на лактацијата. Состојбата на висока бременост се карактеризира со позитивен енергетски биланс, бидејќи кравите во тој период трошат значително повеќе енергија со храната отколку што им е потребна. Еден дел од енергијата се користи за развој на плодот, а остатокот се складира во форма на масно ткиво. Зголеменото таложење на масно ткиво кај некои крави предизвикува дебелина.
Доење и потенцијални болести на кравите
Почетокот на лактацијата кај високомлечните крави е состојба на екстремен стрес. Организмот треба да се прилагоди на потребите кои произлегуваат од зголемената активност на млечната жлезда. И покрај адаптацијата, неминовно настанува енергетска рамнотежа поради што организмот е принуден да ги користи сопствените резерви, пред се мастите кои се складирани во телото. Процесот на зголемена мобилизација на маснотии од депоата на телото започнува кај кравите во последната недела од бременоста и најчесто го достигнува својот максимум во првите недели од лактацијата. Заедно со мобилизацијата на мастите се јавува хипогликемија и хиперкетонемија, што укажува на нарушување на метаболизмот на мастите и јаглените хидрати. Овие нарушувања може да се појават кај 75% од кравите со многу млеко на фармата.
Врз основа на досегашните тестови се смета дека генетскиот потенцијал за високо производство на млеко,гоењето на животните за време на породувањето и губењето на тежината по породувањето, се главните фактори кои ги условуваат кравите да развијат масна инфилтрација и дегенерација на хепатоцитите во поголем степен во периодот по породувањето. Како последица на таквата состојба се намалува секреторната функција на црниот дроб. Концентрациите на вкупните протеини, уреа, триглицериди и холестерол во крвта се намалуваат. Екскреторната функција на црниот дроб се намалува и се зголемуваат вредностите на вкупниот билирубин и жолчните киселини во крвта. Се јавува оштетување на хепатоцитите и се зголемува активноста на ензимите специфични за ткивото на црниот дроб во крвниот серум. Ензимската активност се манифестира со зголемена активност на аспартат аминотрансфераза (AST), аланин аминотрансфераза (ALT), алкална фосфатаза (ALP), гама-глутамилтрансфераза (GGT) и лактат дехидрогеназа (LDH).
Промените во крвта го менуваат и квалитетот на млекото
Промените во крвта доведуваат до промени во хемискиот состав на млекото. Промените во хемискиот состав на млекото се манифестираат со промени во составот на протеини, масти, лактоза и уреа. Во исто време, ензимската активност што потекнува од крвта се зголемува. Овие промени се должат на промените во невроендокрината регулација на метаболичките функции на кравите избрани за високо производство на млеко. Доколку исхраната на молзните грла не следи интензивни физиолошки механизми, се јавуваат значителни нарушувања во метаболизмот.
Проценката на енергетскиот статус на кравите во примероците од млеко се врши врз основа на концентрацијата на вкупните масти, вкупните протеини и уреа, како и врз основа на нивната меѓусебна врска. Врз основа на добиените резултати од промените во вредностите на метаболитите во крвта и млекото, може да се процени енергетскиот и протеинскиот статус на млечните крави на фармата. Проценката на енергетскиот и протеинскиот статус на млечните крави е насочена кон навремено корегирање на исхраната и спречување на појава на состојби на болеста кај кравите за производство.
Врз основа на промените и корелациите на параметрите на крвта и млекото, метаболичките заболувања може да се дијагностицираат во субклиничка форма. Тие негативно влијаат на здравјето, продуктивните и репродуктивните перформанси на молзните крави.
